18 czerwca 2024 roku mija 79 lat od powołania do życia Klubu Sportowego „Piast”, który na sportowych arenach sławił Gliwice i Polskę przez dziesięciolecia. Tysiące sportowców i trenerów, setki działaczy, dziesiątki tysięcy kibiców przez te lata tworzyło niebiesko-czerwoną historię.

Na zdjęciu Od lewej: Mieczysław Hitnerowicz, Stanisław Zięba, Marian Prajsner, Karol Nowak, Feliks Kałużny, Karol Szpetecki, Stanisław Beliczyński, Józef Dmytrow, Józef Walewski, Wilhelm Malucha, Paweł Piechura
Foto: Archiwum Andrzej Potockiego, fotograf nieznany

Urodziny klubu miały być hucznie obchodzone, ale ze względu na epidemię korowirusa obchody zostały przełożone na lepsze czasy. Pozostało więc nam dziś przypomnieć jak rodził się, trwał i zmieniał klub przez te 75 lat….

3 maja 1945 roku o godzinie 16:00 w lokalu oddziału wojskowej „Informacji i Propagandy” odbyła się w Gliwicach konferencja sportowców, na której podjęto decyzję, że nowe zespoły powstające na terenie dawnego niemieckiego Śląska powinny szybko rejestrować się i przystępować do zorganizowanych rozgrywek. Jeszcze w tym samym miesiącu  grupa działająca  w składzie: Fryderyk Schimscheiner, Marian Pająk, Antoni Heliarz i Józef Dziura — rozpoczęła poszukiwania  sportowców spośród repatriantów i miejscowej ludności,  zgłaszających się do Urzędu Miasta  w poszukiwaniu pracy.

W/w zespół ludzi 18 czerwca 1945 roku doprowadził do zebrania w klubie „Perełka” mieszczącym się przy ulicy Zwycięstwa, na którym powołano do życia  organizację, którą nazajutrz zarejestrowano w Zarządzie Miejskim jako Klub Sportowy „Piast” Gliwice. Nazwę przyjęto jednogłośnie, a za jej pomysłodawcę uważa się  Maksymiliana Kunczke, chociaż przyznaje się także do autorstwa Stanisław Kamiński, ówczesny właściciel zakładu fotograficznego „Piast”. Taki był początek najstarszego i zarazem największego klubu sportowego działającego od 75 lat w Gliwicach.

Pierwszym prezesem klubu został prezydent Gliwic – Wincenty Szpaltowski. Prezesura ta była konsekwencją faktu, że Zarząd Miejski był pierwszym opiekunem i finansowym mecenasem klubu. Oprócz prezydenta Szpaltowskiego w skład Zarządu weszli działacze i sportowcy (głównie piłkarze): Zygmunt Brol, Józef Dziura, Mieczysław Hitnerowicz, Franciszek Konrad, Maksymilian Kunczke, Edward Metzger, Marian Pająk, Eugeniusz Pozdniakow, Marian Prajsner, Antoni Przeliorz, Fryderyk Schimscheiner, Stanisław Stawiński, Jan Tajchman i Ludwik Wyrobek.

19 czerwca 1945 roku klub został wpisany do ksiąg rejestru Zarządu Miejskiego.  Zanim dopełniono tych formalności sformowano jednak już drużynę  piłkarską.

Jeśli mowa o datach, to  Piastowi i Kolejarzowi Gliwice próbowano wmówić pierwszy dzień maja, jako datę powstania. O Piaście pisano, że myśl o powołaniu klubu rzucono podczas pierwszego w Gliwicach pochodu 1-majowego. Kolejarz natomiast po prostu taką datę podaje w klubowych dokumentach. Pierwsza jednak wyraźna wzmianka o utworzeniu Kolejarza  Gliwice pojawiła się w prasie dopiero 23 lipca 1945 r. Trzeba więc przyjąć, że z dwóch najstarszych klubów sportowych Gliwic, pierwszy powstał Piast, a około miesiąca później Kolejarz.

W lipcu 1945 roku powołano do  życia sekcje tenisa ziemnego oraz siatkówki. W sierpniu rozpoczęto formowanie drużyny bokserskiej. Dwa miesiące później Piast wzbogacił się o sekcję tenisa stołowego. Do końca roku 1948 przy klubie działało już 17. sekcji.

Park Chrobrego przed wojną. Na tym basenie trenowali pierwsi pływacy Piasta, a na plaży grali saitakrze

Tworzy się potęga     

Rola ówczesnych władz Gliwic w tworzenie Piasta była duża, ale  klub, który szybko się rozrastał, potrzebował środków na funkcjonowanie i sprawnego zarządzania. Z początkiem  1946 roku Piast trafił pod opiekę „Zjednoczenia Przemysłu Maszynowego”. Funkcję prezesa objął Juliusz Denk, dyrektor Gliwickich Zakładów Technicznych, wiceprezesem został Feliks Śliwiński, sekretarzem – Marian Prajsner,  skarbnikiem – Kazimierz Pawłowski. Z nowych działaczy pojawili się Edmund Jarolin, Teodor Kołcan, Włodzimierz Gedych, Franciszek Szatkowski. Zarząd Klubu uzupełniali jeszcze przedstawiciele poszczególnych sekcji. GZUT, głównie dzięki sportowej pasji i zamiłowania nie tylko do piłki, inż. Juliusza Denka  był pierwszym sponsorem Piasta.

W pierwszych latach funkcjonowania klub miał charakter typowo amatorski. Zarówno działacze jak i sportowcy nie otrzymywali wynagrodzeń. Zawodniczki i zawodnicy najczęściej byli zatrudniani w opiekuńczych zakładach pracy. Trenowano znacznie mniej niż współcześnie. Nie oznacza to jednak, że sport traktowany była jak zabawa. Już w pierwszych latach funkcjonowania Piast był organizatorem wielu ważnych imprez i turniejów o charakterze ogólnopolskim.

Mimo ogromnego entuzjazmu początki nie były łatwe. Brakowało praktycznie wszystkiego. Stroje szyto ręcznie, sprzęt sportowy często pożyczano od prywatnych osób. Szermierze na początku trenowali wystruganymi z drewna klingami. Tego typu braki można było  uzupełnić własnymi siłami. Bez odpowiednich obiektów, nie można jednak  uprawiać sportu w profesjonalny sposób.

W czasie wojny  Gliwice, które przed 1945 rokiem leżały  w granicach Niemiec,  nie zostały zniszczone. Więcej szkód narobili sowieci, rabując i niszcząc, co przez lata było skrzętnie ukrywane przed opinią publiczną. Nie mniej jednak obiekty sportowe wymagały remontów i modernizacji.

W 1945 roku centrum sportowo-rekreacyjnym Gliwic był Park Chrobrego. W miejscu, gdzie dziś stoi lodowisko „Tafla” znajdował się basen. Tam też trenowali pierwsi pływacy Piasta.  Siatkarze grali natomiast na plaży przy basenie. Obok  GZUT-u było boisko na którym przed wojną grał zespół VFB Gleiwitz.

Zawodnicy, działacze, trenerzy i kibice własnymi rękami, bezinteresownie odnawiali obiekty sportowe, które wkrótce miały stać się ich arenami. Już w sierpniu 1945 roku udało się doprowadzić do stanu używalności trzy korty tenisowe przy ul Kalidy (dziś Robotnicza). Mecze bokserskie odbywały się w jednej z niewykorzystanych hal „Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych”. Na mecze te zaglądali tenisiści, którzy „odkryli” w sąsiedztwie mniejszą halę. Przy pomocy władz GZUT-u udało się przeobrazić ten obiekt w pierwszy w Polsce kryty kort tenisowy, oddany do użytku na początku grudnia 1946 roku.

W 1946 r. stadion położony przy ul Robotniczej. został przejęty przez GZUT i od tego czasu należy do Piasta. Pierwsze trybuny powstały już w tym samym roku. Remontem kierował ks. Franciszek Szatkowski, który potrafił wszystkich swoich wiernych prosto z kościoła zaprowadzić na plac budowy.  Po  zakończeniu remontu  stadion na kolejne  lata stał się areną zmagań niebiesko-czerwonych. Na obiekcie urządzono szatnię z umywalniami i natryskami, przebudowano walącą się trybunę dobudowując około 1500 miejsc siedzących. 12 maja 1957 r. podczas meczu z Cracovią (1:1, bramka – Józef Gałeczka) padł oficjalny rekord frekwencji. Na trybunach które mogły pomieścić 1500 widzów, zasiadło… ich 8000!

Stadion przy ul Robotniczej – rok 1949

W październiku 1947 roku  oddano do użytku wyremontowany kryty basen przy dzisiejszej ul Dubois  na który przenieśli się pływacy i piłkarze wodni.

Pod koniec 1948 roku katowicki „Sport” tak pisał o Piaście: „W gliwickim Piaście powstały trzy kolejne sekcje: hokeja na trawie, żeglarska i szermiercza.  Klub obecnie posiada 2.864 członków uprawiających sport w 16 sekcjach. Jak na okres trzyletni, dorobek jest iście imponujący”

W początkach swojego istnienia, podobnie zresztą jak i dziś klub, pełnił także istotną funkcję społeczną i kulturalną w mieście. Wydawano gazetę klubową pod nazwą „Biuletyn Informacyjny KSM Piast” pod redakcją Teodora Kołcana. Organizowano zabawy, które zresztą były także źródłem niemałego jak na tamte czasy dochodu. Dla ludności śląskiej prowadzono kursy języka polskiego.

W grudniu 1948 roku na polecenie władz miasta Gliwice odwołano inż. Juliusza Denka. Nowym prezesem został wybrany Józef Żurakowski, jego zastępcami natomiast Błażej, Edmund Jarolin, Kobiałka i Józef Wojtysiak. Na stanowisko sekretarza klubu powołano Lutkowskiego, a gospodarzem został Edward Fedoryszyn. Mimo że  13 listopada 1948 roku zorganizowano w klubie sekcje hokeja na trawie, to liczba  sekcji zmniejszyła się do 14 (likwidacji uległa między innymi sekcja siatkówki).

 1.2. Czas metalu

 5 marca 1949 ZKSM „Piast” Gliwice połączył się z kilkoma mniejszymi organizacjami: ZKSM Huta Łabędy) ZKS Walcownia Łabędy, RKS Jedność Rudziniec, RKS PZS i ZKS Silesia Gliwice. Od tej chwili klub przyjmuje nazwę Zrzeszenie Sportowe Metal Piast Gliwice. Poprzedni zarząd klubu, po zaledwie trzech miesiącach kadencji, musiał ustąpić, a w jego miejsce powołano nowy. Tym razem prezesem został wybrany Józef Kronental, a wiceprezesami: Kobiałka, Marian Pająk, Wyląg i Józef Żurakowski. „Metal Piast” liczył aż 17 sekcji (w tym po raz pierwszy kajakową) i 3000 członków.

W listopadzie 1949 roku Zrzeszenie Sportowe „Metal” zmieniło nazwę na „Stal”, a wraz z nim zmiany dokonał Metal „Piast”. Odtąd klub miał nosić nazwę Związkowe Koło Sportowe „Stal” Gliwice. To był początek końca wielosekcyjnego olbrzyma. Prezesem koła „Stal” został dawny bramkarz Piasta – Stanisław Zięba.

Centralizacja sportu „na wzór radziecki”  pogłębiła istniejący w klubie kryzys. Proces reorganizacji obejmował wtedy wszystkie kluby, jednocześnie rozpoczęto usuwanie z polskiego sportu ludzi niechcianych przez PRL-owski system.. Zwłaszcza w 1948 i następnych latach wielu znanych i oddanych działaczy znalazło się w więzieniach, inni zostali pozbawieni możliwości publicznego działania. Piasta również ten proces nie ominął. Nazwiska inż. Juliusza Denka i innych twórców klubu ostatecznie znikły ze składu Zarządu. Coraz więcej zawodników wykruszało się z drużyn klubowych.

W styczniu 1952 roku doszło do ostatecznego rozpadu klubu. Poszczególne sekcje przydzielono do małych przyzakładowych kół sportowych. Tradycje Piasta usiłowało kontynuować Koło Sportowe ZS „Stal” przy GZUT Gliwice. Prezesem koła został Henryk Lorenc. Pozostali zawodnicy, działacze i trenerzy rozpierzchli się po dziesiątkach kół, z których wiele szybko zniknęło z mapy sportowej miasta.

Stal Gliwice

 

Po wydarzeniach poznańskiego czerwca 1956  roku, kiedy to  kierownictwo Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zadeklarowało chęć naprawy tzw. „błędów i wypaczeń” w Polsce nastąpił odwrót od „stalinizacji” kraju. Miało to również swoje przełożenia na sport.

20 stycznia 1957 roku odbyło się Walne Zebranie reaktywujące Piasta Gliwice. Do łask powrócili dawni działacze i założycie klubu. Ponownie prezesem został  inż. Juliusz Denk. Przy klubie działało wówczas sześć sekcji: piłkarska, tenisowa, szermiercza, hokeja na trawie, tenisa stołowego i kajakowa. Piast był pierwszym w Polsce klubem, który uzyskał osobowość prawną po październiku 1956 roku.

W 1959 roku zachorował Juliusz Denk. Ten zasłużony i jeden z najwybitniejszych w historii  Piasta działacz dwa lata później zmarł w wieku  60 lat.  Ster władzy po nim  przejął komendant miejscowej Straży Pożarnej – Franciszek Słomski, którą to funkcję będzie sprawował przez cztery lata.

Juliusz Denk to bardzo ciekawa postać, nie tylko ze względu na sprawowanie przez niego prezesury Piasta. Denk urodził się w 1901 roku w Teledze w Rumunii. Gdy w 1920 roku przyjechał do Lwowa nie znał nawet języka polskiego.  Wstąpił jednak do wojska polskiego jako szeregowy żołnierz. W 1924 roku ukończył Politechnikę Lwowską, nabywając stopień inżyniera mechanika. W latach 30-tych XX wieku pracował w Starachowicach  w tamtejszych zakładach zbrojeniowych. Pełnił tam odpowiedzialną funkcję, bo  szefa działu inspekcji technicznej.  W czasie wojny aresztowany przez hitlerowców. Zwolniony po interwencji kuzyna, sekretarza na dworze Króla Rumunii (Rumunia była sojusznikiem III Rzeszy), wstąpił do Armii Krajowej.  Po wojnie zgłosił się na wezwanie władz do rejestracji inżynierów, gdzie dostał przydział do Gliwic. Przejmował od Armii Czerwonej Zakłady Przemysłu Maszynowego, a potem został dyrektorem Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych i prezesem Piasta. Ze względu na pochodzenie społeczne i przynależność do AK zwolniono go z funkcji dyrektora. Z tego też powodu przestał być także prezesem Piasta.  Przed śmiercią pracował w Biurze Projektów w Gliwicach. Zmarł 18 maja 1961 roku, spoczywa na Cmentarzu Lipowym

Zarząd Gliwickiego Klubu Sportowego „Piast”

 W 1963 roku w ścisłym kierownictwie klubu nastąpiła kolejna zmiana.   Prezesem Piasta wybrano dr Zbigniewa Messnera. Późniejszy  premier  PRL, ekonomista, poseł na Sejm i profesor  doprowadził w 1964 roku do najważniejszej fuzji w historii klubu.  Przystąpiły do niej  trzy organizacje sportowe działające na terenie Gliwic.

 „Nadzwyczajne Walne Zebranie Delegatów trzech klubów: SKS „Piast”, GKS „Hutnik” i KS „Metal” na posiedzeniu w dniu 15 marca 1964 roku postanawia utworzyć nowy zjednoczony klub pod nazwą Gliwicki Klub Sportowy „Piast”, działający w oparciu o Federację Sportową „Hutnik” w Katowicach.” – głosił oficjalny komunikat. Uchwalono statut, nowego godło oparte na miejskim herbie  i niebiesko-czerwone barwy. Wybrano też 28-osobowy Zarząd i czteroosobową Komisję Rewizyjną.

Po fuzji – GKS „Piast” liczył 13 sekcji: piłki nożnej (ogółem 13 drużyn), szermierczą (drugie miejsce w Polsce w punktacji wszystkich broni), hokeja na trawie (I liga), szachową (I liga oraz Mistrzostwo Śląska), tenisa ziemnego (liga międzywojewódzka), tenisa stołowego (liga wojewódzka), lekkiej atletyki (reaktywowana w 1963 roku, klasa A), siatkówki (liga okręgowa), koszykówki (liga okręgowa), piłki ręcznej (klasa A), kajakarską (największe sukcesy indywidualne), pływacką i gimnastyczną.

Prezesem GKS „Piast” został dr Zbigniew Messner, a wiceprezesami: Zbigniew Petrycki (ds. sportowych, wcześniej prezes GKS Gliwice), Szymon Burg (ds. finansowych) i Witold Kwiatkowski (ds. organizacyjnych). Pozostali członkowie Zarządu to: Marian Adamczyk, Józef Antosz, Eugeniusz Dmytryszyn, Edward Fedoryszyn, Jan Gwóźdź, Stanisław Kapusta, prof. Fryderyk Koziarz, Zbigniew Oprządkiewicz, Paweł Rożek, Franciszek Słomski, Kazimierz Szuba, Jan Wągiel, Michał Wiszniewski, Wacław Witkowicz i Paweł Zelba.

W wyniku fuzji Piast pozyskał jeszcze jeden obiekt sportowy. Był nim świeżo wyremontowany stadion położony przy  ul Okrzei. „Obiektem tym można pochwalić się nawet za granicą. Dwie płyty piłkarskie, urządzenia lekkoatletyczne,   boiska do piłki ręcznej, siatkówki, koszykówki, pawilon w którym znalazły się szatnie, świetlica i kawiarnia oraz widowni na 15 tys. miejsc” – tak opisywały to Nowiny Gliwickie. Z liczbą miejsc autor tekstu jednak trochę przesadził. Rekord frekwencji na tym stadionie zanotowano w 1987 roku, kiedy na trybunach siedziało i stało wokół płyty 12 tys. ludzi.  Same ławki mogły pomieścić około 8 tys. kibiców.

Okres prezesury Zbigniewa Messnera zbiegł się ze spadkiem piłkarzy z II ligi, ale jednocześnie z największym sukcesem w historii klubu, zdobyciem przez Egona Franke, złotego olimpijskiego medalu w szermierce.

W tym okresie, w 1965 roku oddano do użytku po gruntownej przebudowie stadion, nazwany z racji terminu ukończenia prac — XX-lecia PRL. Obiekt ten wkrótce stanie się główną areną zmagań piłkarzy Piasta.

Podpis: Jeszcze na początku lat 80-tych XX wieku stadion XX lecie był areną zmagań dla piłkarzy Piasta., ale też korzystali z niego kolarze i lekkoatleci

 Epoka KusiMisję Messnera kontynuował Lesław Kuś, który na stanowisku prezesa pozostawał w latach 1968-1975. Dziś mówi się o nim, że zastał Piasta drewnianego, a zostawił murowanego. Te porównanie do Kazimiera Wielkiego nie jest przypadkowe. Jego poprzednik Zbigniew Messner zbudował solidne fundamenty pod wynik sportowy, ale to Kuś rozbudował bazę sportową i stworzył warunki, do uprawiania prawie wszystkich dyscyplin sportowych.

Lesław Kuś pochodzi z Sosnowca, ale od 1946 roku był związany z Gliwicami. Razem z Michałem Lewickim założył w Gliwicach pierwszy Szkolny Klub Sportowy. Przez 27 lat pełnił funkcję dyrektora techniczno-naukowego dzisiejszego Instytutu Metalurgii Żelaza.

30 lipca 1968 r. Lesław Kuś został prezesem GKS Piast Gliwice i funkcję tę pełnił do 11 lipca 1975 r. Oprócz niego skład zarządu stanowili: Zbigniew Petrycki (wiceprezes d/s sportowych), Henryk Chimiek (wiceprezes d/s organizacyjnych), Wacław Witkowicz (wiceprezes d/s piłki nożnej), Andrzej Piotrowski (wiceprezes ds. finansowych), Jerzy Magiera (wiceprezes ds. inwestycyjno-remontowych), Tadeusz Bartkowiak (wiceprezes d/s wychowawczych), Marian Adamczyk (sekretarz), Kazimierz Szuba (skarbnik), Jerzy Domaradzki (kronikarz). Ponadto zarząd uzupełniali: Jan Gwóźdź,  Tadeusz Powroźnik, Stefan Wandzik,  Paweł Zelba, Bolesław Paczkowski, Paweł Rożek, Wiesław Cieślak, Zbigniew Messner. Sekretariat klubu natomiast prowadzili  Czesław Białek i Juliusz Ruprecht

W klubie działało wówczas 15 sekcji skupiających 48 drużyn i 842 zawodników zgłoszonych do rozgrywek. Na okres rządów Kusia  przypada zdobycie przez Ewę Gryzieckę rekordu świata  w rzucie oszczepem, szermierze regularnie walczyli na Igrzyskach Olimpijskich. Tenisiści zdobywali tytuły  mistrzów Polski.

Klub w tym okresie uległ dalszemu powiększeniu. Najpierw doszło do połączenia z WKS Pancerniak Gliwice, co wzmocniło sekcję piłkarzy ręcznych na tyle, że znalazła się w III lidze, potem kolarze zasileni zostali nowymi trenerami i zawodnikami po przyłączeniu KS Błyskawica. Niedługo potem pojawiła się w klubie nowa sekcja — łyżwiarstwa figurowego. W 1969 roku do grona zawodników GKS Piast dołączyli brydżyści I-ligowego KS Synteza Gliwice oraz KS Górnik II Zabrze.

 Złote lata

Lata siedemdziesiąte XX wieku to złoty okres w historii  Piasta. Piłkarze nieprzerwanie w tym czasie grali w II lidze, sekcja tenisa ziemnego należała do czołowych  w kraju, odnosząc sukcesy drużynowe oraz indywidualne.  To był też bardzo dobry czas lekkoatletów i hokeistów na trawie.

Lesław Kuś rozpoczął też przebudowę i remont istniejących obiektów.  Odnowiono halę szermierczą, która wówczas mieściła się przy nieistniejącej już Hucie 1-go Maja, odnowiono korty tenisowe. Prezes Piasta stanął także na czele honorowego komitetu budowy sztucznego lodowiska „Tafla”, które po kilku modernizacjach do dziś jest dumą miasta. Plany były jeszcze bardziej ambitne. W dokumentach znajdziemy informację, że klub uzyskał od władz miasta zgodę na budowę 25 metrowego krytego basenu, miała powstać przy Okrzei trzecia płyta piłkarska, boiska do koszykówki, siatkówki i piłki ręcznej, a na zapleczu hotel dla sportowców i magazyn mający pomieścić  wszystkie niezbędne do ćwiczeń i treningów urządzenia.  Tych ambitnych planów jednak nie udało się zrealizować.

Ówczesne władze klubu dbały również o to, aby uatrakcyjnić życie towarzyskie sportowcom. W jednym z protokołów znajdujemy informację, że celowe byłoby zakupienie telewizora do wizji kolorowej oraz aparatury i sprzętu muzycznego niezbędnego do organizacji zabaw w klubowej kawiarni. Piast stał się też właścicielem własnego autobusu.

Były też  problemy – „Niezależnie od spraw działalności sportowej i finansowej pojawia się ważny społecznie i kulturowy problem oddziaływania wychowawczego wobec zawodników jak i kibiców Mimo posiadania wizytówki najlepszych kibiców wśród klubów II ligi, mamy  wiele zastrzeżeń do naszych kibiców. Sprawy tej nie można zostawić własnemu losowi” – czytamy  w sprawozdaniu z 1972 roku. ja wiem, do dziś problem kibiców nie został rozwiązany.

W 1969 roku  klub otrzymał  od miasta budynek  bezpośrednio sąsiadujący z nieczynnym wówczas teatrem „Victoria”. (Ul Zwycięstwa 36) Powierzchnia była tak spora, że wystarczyło nie tylko na pomieszczenia biurowe, ale też stworzenie kawiarni klubowej. Klub prowadził własną działalność gospodarczą. Hojnie Piasta wspierały również gliwickie zakłady pracy zatrudniając na etatach działaczy, trenerów i  sportowców oraz przekazując znaczące środki pochodzące ze składek członków związków pracowniczych. Drugim głównym źródłem utrzymania, były dotacje z federacji sportowych. Składki członkowskie i wpłaty własne stanowiły minimalne udział w budżecie klubu. Co ciekawe w sprawozdaniu finansowym z początku lat 70-tych nie znajdujemy dotacji z Urzędu Miasta Gliwice.  Na koniec roku 1972 wydatki klubu osiągnęły 4. mln zł. z tego, 1,6 mln  zł. przypadło na piłkę nożną.   Średnie, miesięczne wynagrodzenie wynosiło wówczas 2,5 tys. zł.

Sportowcy Piasta na 1-majowym pochodzie

W klubie uruchomiono też dział, który dziś nazwalibyśmy marketingiem. W sprzedaży pojawiły się proporczyki, odznaki,  krawaty, fotografie, plakietki z herbem i w barwach Piasta.

Władze  próbowały też wprowadzić działalność kulturalną na szeroką skalę. Zarząd przyjął uchwałę, która obligowała klubowych działaczy do organizacji spotkań z wybitnymi osobistościami świata sportowego, literackiego i artystycznego. organizowano  wieczorki filmowe i taneczne.

Kryzys nie oszczędził Piasta

Pod koniec lat 70-tych XX wieku w Polsce  pojawiły się pierwsze oznaki gospodarczego kryzysu. W sklepach zaczęło brakować podstawowych towarów. Socjalistyczna  propaganda nie pozwalała jednak na używanie słowa  kryzys. Trudności miały mieć charakter przejściowy i głównie, zdaniem władz PRL-u – były efektem działań spekulantów i wrogów socjalistycznej gospodarki.

Efekt jednak był taki, że zakłady ograniczyły przekazywanie środków do klubowej kasy. Mniej pieniędzy trafiało też  z federacji. W tej sytuacji w 1979 roku zarząd podjął decyzję o  likwidacji części sekcji. Z wielosekcyjnego molocha klub miał zmienić się w sprawną i wyspecjalizowaną organizację. Zniknęły więc sekcje: gimnastyki, łyżwiarska, pływacka i hokeja na trawie.

W Piaście pozostało więc tylko sześć sekcji, za to w pełni wyczynowych. Oprócz piłkarzy byli to tenisiści, lekkoatleci, szermierze, szachiści i brydżyści.       

13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny. Mimo to życie sportowe nie zamarło. Najlepiej w tej sytuacji radzili sobie piłkarze. Drużyna ugruntowała się na zapleczu ówczesnej ekstraklasy, czego efektem były drugi awans do finału Pucharu Polski (rok 1983). Dobrze też w warunkach kryzysu radzili sobie tenisiści. To był okres dominacji na kortach Danuty Wieczorek-Szwaj i Doroty Dziekońskiej. W sekcji szermierczej numerem 1 był Jacek  Bierkowski. Brydżyści rywalizowali w I lidze.

Stadion przy ul Okrzeii – Lata- 80te XX wieku

W 1987 roku piłkarska drużyna Piasta zajęła trzecie miejsce w II lidze i zagrała baraż o wejście do ekstraklasy z Bałtykiem Gdynia. Gliwiczanie w dwumeczu okazali się gorsi. Był to ostatni, znaczący sukces sportowy  klubu w latach osiemdziesiątych XX wieku. Dwa lata później podjęto decyzje o rozbiciu Piasta na kluby jednosekcyjne. Każda sekcja miała sama pozyskiwać środki i starać się przetrwać okres nadchodzący wielkich przemian gospodarczy, społecznych i politycznych.

Jednym  z pomysłów na przetrwanie była fuzja z ŁTS Łabędy.  W 1989 roku, po trzech miesiącach rozmów z kierownictwem Łabędzkiego Towarzystwa Sportowego osiągnięto porozumienie w sprawie utworzenia jednosekcyjnego klubu piłkarskiego, który przyjął nazwę Cywilno-Wojskowy Klub Sportowy Bumar-Piast Gliwice. Decyzję podjęto 24 sierpnia, a 12 września zatwierdził ją PZPN i już następnego dnia gliwiccy piłkarze występowali w nowym składzie i pod nową nazwą.

Menadżerem CWKS został twórca i pomysłodawca fuzji — Franciszek Skiba. Szefem sekcji został Janusz Marcinów — dotychczasowy wiceprezes ŁTS do spraw piłki nożnej; jego zastępcą zaś — odpowiednik z Piasta — płk. Jacek Betlejewski. Kierownikiem sekcji mianowano działacza Piasta – Jana Blankenstajna, a kierownikiem technicznym — działacza ŁTS — Marka Sowę. Nie wiele to pomogło. Piłkarze wkrótce spadli do III ligi, a potem drużyna została wycofana z rozgrywek.

 Reaktywacja

 Pierwszą próbę reaktywacji podjęto już w 1995 roku. 5-go września  na mocy porozumienia pomiędzy MCW GKS Piast i KS Bojków powstał KS Piast-Bojków Gliwice. Prezesem tego nowego na mapie sportowej Gliwic klubu został Edward Sąsiadek. Przez rok Piastunki z Bojkowa grały w lidze okręgowej, ale mariaż ten skończył niepowodzeniem zarówno pod względem sportowym jak i organizacyjnym.

15 grudnia 1995 r. na Walnym Zebraniu Sprawozdawczo-Wyborczym zakończyła się kadencja zarządu, który został powołany 25 stycznia 1990 r., a na czele, którego stał Jerzy Magiera. W jego skład wchodzili jeszcze: wiceprezesi – Jacek Betlejewski, Janusz Marcinów, Jan Larysz, Tadeusz Wojarski, sekretarz – Stanisław Kwietniowski, członkowie: Wojciech Rutyna, Andrzej Słup-Ostrawski, Henryk Mikucki, Janusz Schneider, Jan Blankenstain, Jan Nowak. Funkcję dyrektora klubu pełnił Franciszek Skiba. Tematykę tego zebrania zdominowały problemy finansowe z którymi Piast borykał się w ostatnim czasie. W praktyce, wpływy do klubowej kasy ograniczały się wówczas  wtedy do składek członkowskich, podnajmu pomieszczeń należących do klubu i niewielkich dotacji z Urzędu Miasta. Absolutorium jednak zostało udzielone i przystąpiono do wyboru nowych władz.

Nowym prezesem klubu został Marcin Żemaitis. W skład zarządu weszli: Piotr Wieczorek (wiceprezes ds. finansowych) i Ryszard Kałużyński (wiceprezes ds. sportowych): Grzegorz Łukawski, Jan Nowak, Witalis Nowicki, Włodzimierz Niwiński, Wojciech Rutyna, Edward Szymański, Marian Wasilewski. Komisję rewizyjną tworzyli wieloletni i zasłużeni dla klubu działacze: Stefan Kotowicz (przewodniczący), Kazimierz Iwanowski, Jerzy Kaszuba i Ryszard Majka.  Dyrektorem klubu został Andrzej Tarachulski.

Na tym zebraniu dokonano jeszcze jednej, istotnej zmiany. Z nazwy klubu MCW GKS „Piast” Gliwice zniknął człon MCW (Miejsko-Cywilno-Wojskowy).  Nowe władze stanęły przed niezwykle trudnym zadaniem. Obiekty przy ul. Sokoła i Robotniczej znajdowały się w ruinie. Zaniedbane murawy, zniszczone trybuny, od lat nie remontowane szatnie. Względnie znośnie warunki panowały jedynie na stadionie przy ul. Okrzei.

W sekcji piłki nożnej działała jedna drużyna juniorów, składająca się w 90% z wypożyczonych zawodników, która przetrwała dzięki operatywności i społecznej pracy Romana Markiewicza. Były też dwa, niepełne zespoły trampkarzy.

Nowe władze zaczęły od konsolidacji samodzielnie działających sekcji.  Do Piasta wrócili brydżyści, lekkoatleci, piłkarze i szermierze. W 1997 roku reaktywowano pierwszy zespół piłki nożnej, który rozpoczął  rywalizację w „B” klasie, najniższej lidze. Drużyna rok po roku awansowała jednak wyżej, by w 2003 powrócić do II ligi.

W międzyczasie dokonano gruntowej przebudowy stadionu przy ul Okrzei. W 2000 roku stare, drewniane  ławki zastąpiły plastikowe krzesełka, a w 2005 roku  na obiekcie pojawiło się sztuczne oświetlenie. Zmodernizowano też stadion przy ul Robotniczej. Ten akurat obiekt nie odzyskał już dawnej rangi. Pierwsza arena piłkarzy Piasta dziś  jest ośrodkiem szkolenia młodzieży.

: Zarząd i członkowie pozostałych organów klubu – rok 2000 Od lewej: Piotr Tomala, Stanisław Ogryzek, Marek Świżewski, Witalis Nowicki, Tadeusz Wesołowski, Witold Pomykała, Mariusz Szumański, Ryszard Trzebuniak, Andrzej Zarzycki, Wiesław Okoński, Andrzej Potocki, Władysław Wawrzykowski, Marcin Zemaitis, Jan Krzyżąnowski, Krzysztof Unold, Grzegorz Jaworski, Kazimierz Iwanowski, Grzegorz Łukawski, Stefan Kotowicz, Ryszard Majka, Jerzy Kaszuba, Piotr Wieczorek, Jan Kupidura, Leszek Dunajczyk

W XXI wiek Piast wkroczył już z pięcioma  sekcjami, Reaktywowano bowiem sekcję Tenisa Ziemnego, odremontowano korty przy ul Kosynierów. Nie udało się jednak odbudować dawnej świetności  gliwickiego tenisa. W 2009 r. sekcję ponownie rozwiązano.

W 2005 roku nową halę otrzymali też szermierze, ostatecznie opuszczając zrujnowane już mury dawnej Huty 1-go Maja.  Bardzo dobre warunki do szkolenia sprawiły, że szermierze z Gliwic to dziś ścisła krajowa czołówka. W 2008 roku szpadzista Piasta, Adam Wiercioch zdobył na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie srebrny medal, a cztery lata później na Olimpiadzie w Londynie – Ruben Limardo, reprezentujący na co dzień barwy Piasta Gliwice sięgnął po złoto. Ostatnie lata to międzynarodowe sukcesy Jagody Zagały i Sebastiana Majgiera. Oboje to medaliści młodzieżowych Mistrzostw Świata Europy.

Dwa kluby, jedna historia 

 1 lipca 2009 roku, to kolejna historyczna data. Wtedy to wyodrębniono ze struktur Piasta drużynę seniorów i zespoły juniorów, tworząc Spółkę Akcyjną GKS „Piast” S.A. Większościowy udział w tej spółce 51% objęło miasto Gliwice, Stowarzyszeniu pozostało 49%.  Nie był to wymysł działaczy, ale wymóg stawiany przez piłkarską centralę w stosunku do klubów, które chcą grać w ekstraklasie do której to piłkarze  awansowali rok wcześniej. Przy Stowarzyszeniu GKS „Piast” pozostały sekcje brydża sportowego, lekkoatletyczna, szermiercza i młodzieżowa piłka nożna.

Zarząd Stowarzyszenia GKS „Piast” Gliwice w 2015 roku Stoją od lewej: Andrzej Kyrcz, Grzegorz Łukawski, Mirosław Baczewski, Janusz Marcinów, Janusz Szwajkosz. Siedzą od lewej: Adam Sarkowicz, Wojciech Rutyna (wiceprezes d.s. organizacyjno-finansowych), Grzegorz Na zdjęciu brak: Zdzisław Mikulski (wiceprezes d.s. sportowych)

Kolejna zmiana własnościowa miała miejsce w listopadzie 2012 roku, kiedy to Zbigniew Kałuża, właściciel prywatnej firmy Kar-Tel odkupił od Stowarzyszenia GKS „Piast” 26% akcji. W połowie 2015 roku Piast S.A. miał tym samym trzech udziałowców, większościowym  wciąż pozostawała Gmina Gliwice, która posiada: 66,68%, Kar-Tel 26,02% , Stowarzyszenie GKS „Piast” 7,3% akcji.

W 2011 roku do użytku piłkarzy oddano nowy, mogący pomieści 10 tysięcy widzów stadion. Jest to kameralny, ale nowoczesny obiekt, spełniający europejskie standardy.

10 czerwca 2016 roku do Stowarzyszenia GKS Piasta dołączyła sekcja futsalu. Powstała w wyniku porumienia o połączeniu dwóch klubów Nbit Gliwice i GAf Gliwice. Szefem sekcji wówczas był Jarosław Jenczmionka, a pierwszym trenerem Sebastian Wiewióra. Futsaliści Piasta do dziś grają w Ekstraklasie i co roku są w górnej części tabeli.

Piast S.A. kontynuuje tradycje piłkarskie klubu  założonego w 1945 roku. Stowarzyszenie natomiast jest spadkobiercą sukcesów pozostałych sekcji.  Oba jednak podmioty działają na własny rachunek, a pozyskiwanie środków ma zupełnie inny charakter niż miało to miejsce  w poprzednich dekadach

 Piłka najpopularniejsza

W 2003 roku, po 14 latach niebytu gliwiczanie powrócili w szeregi drugoligowców. Wtedy wydawało się, że jest to wszystko na co stać klub. W międzyczasie jednak Piast otrzymał od Miasta Gliwice w dzierżawę „Giełdę Samochodową”. To stworzyło nowe możliwości dla wszystkich sekcji. W klubie zaczęto po cichu, ale poważnie myśleć o awansie do ekstraklasy.

W sezonie 2007/08 niebiesko-czerwoni prowadzeni przez Piotra Mandrysza i Józefa Dankowskiego, a wspomagani przez Tomasza  Rogalę i Janusza Bodziocha  pobili bowiem prawie wszystkie dotychczasowe rekordy i wywalczyli awans do ekstraklasy. Drużyna wygrywała mecz za meczem i systematycznie pięła  się w górę tabeli.   W 12 kolejce gliwiczanie po raz pierwszy wskoczyli na fotel lidera. Łącznie jedenastka z Okrzei na pierwszym miejscu utrzymywała się z krótkimi przerwami przez 11 kolejek.

Warszawa – rok 2008, po meczu z Polonią Warszawa

Po rundzie jesiennej gliwiczanie  zajmowali II lokatę. Pod koniec sezonu drużynę dopadł kryzys  formy i po porażce w przedostatniej kolejce z GKS Jastrzębiem, podopieczni Piotra Mandrysza spadli na piąte, nie dające awansu miejsce. W ostatniej kolejce Piast grał z Polonią Warszawa. W przypadku zwycięstwa i korzystnym układzie w tabeli, gliwiczanie mogliby wskoczyć na trzecie miejsce w tabeli i zagrać w barażach. Historyczny gol padł w 49 minucie meczu, gdy przepięknym uderzeniem z dalszej odległości popisał się Piotr Petasz. 40 minut po meczu, gdy piłkarze pakowali swoje rzeczy do autokaru, dotarła wiadomość, że Komisja ds. Nagłych przy PZPN podjęła decyzję, że w związku z fuzją Śląska Wrocław z Groclinem Grodzisk Wielkopolski, Piast uzyskał bezpośredni awans  i tym samym spełniły się marzenia wszystkich kibiców Piasta.

Przygoda z ekstraklasą trwała dwa lata. W drugim sezonie Piast dobrze rozpoczął, ale źle skończył, bo na ostatnim miejscu w tabeli i spadł do I ligi. Władze klubu podjęły decyzje o zmianie sztabu szkoleniowego. Prowadzenie drużyny powierzono duetowi: Marcinowi Broszowi i Dariuszowi Dudkowi.

Pod koniec października 2010 roku zburzono stary stadion i rozpoczęła się budowa nowej areny Piasta. W tym czasie drużyna mecze w roli gospodarza miała grać w Wodzisławiu Śląskim. Nie udało się jeszcze w tym sezonie powrócić do elity, ale rok później, grając już na nowym obiekcie zespół Piast z pierwszego miejsca awansował do Ekstraklasy.

Beniaminek z Gliwic rozpoczął przygodę z ekstraklasą od dwóch porażek. Szybko pojawiły się głosy, że Piast  będzie głównym kandydatem do spadku.  Niebiesko-czerwoni okazali się rewelacją tego sezonu. Zajęli  czwarte miejsce, najwyższe w swojej historii. Pozycja ta dała również prawo gry w eliminacjach do Ligi Europy. Po raz pierwszy Piast miał zagrać w europejskich pucharach.    Karabach Agdam okazał się przeszkodą nie do przejścia, choć  w obu konfrontacjach gliwiczanie grali  z wicemistrzem Gruzji jak równy z równym.

W sezonie 2014/15, po raz pierwszy w historii klubu z Okrzei, królem strzelców polskiej Ekstraklasy został piłkarz Piasta. Kamil Wilczek w całym sezonie strzelił 20 goli. Drużyna natomiast sezon ten zakończyła na 12 miejscu.

Przed sezonem  2015/16 w drużynie dokonano rewolucji kadrowej. Odeszło aż 16 zawodników. W ich miejsce  pozyskano nowych piłkarzy. Już  po 5. kolejce, po zwycięstwie 2:1 nad Legią Warszawa drużyna usadowiła się na fotelu lidera. Na pierwszym miejscu zespół utrzymywał  się aż do 26 kolejki, Do końca sezonu jednak drużyna prowadzona przez Radoslava Latala walczyła o Mistrzostwo Polski. Losy tytułu rozstrzygnęły się dopiero w ostatnie serii spotkań. 15 maja na stadionie przy ul Okrzei, przy komplecie publiczności,  Piast uległ jednak Zagłębiu Lubin 0:1, a Legia pokonała Pogoń Szczecin 3:0 i tym samym to drużyna z Warszawy sięgnęła po mistrzostwo, ale Piast zakończył sezon z tytułem wicemistrza Polski.

Kolejna dwa lata nie były zbyt udane dla pierwszego zespołu Piasta. Gliwiczanie grali bowiem o utrzymanie, a w sezonie 2017/18 otarli się nawet o spadek. Ekstraklasowy byt zapewnili sobie bowiem dopiero w ostatniej kolejce pokonują Termalikę Bruk Bet Nieciecza 4:0. Nic nie zapowiadało tego, że rokm później Piast sięgnie po mistrzostwo Polski.

Mimo słabych wyników władze klubu zdecydowały się ponownie powierzyć prowadzenie zespołu Waldemarowi Fornalikowi. Na początku sezonu Piast grał w kratkę. Nic więc nie zapowiadało,  że gliwiczanie powalczą choćby o medale. Po rundzie jesiennej Piast z 35 punktami na koncie zajmował czwarte miejsce w tabeli. Po 30 kolejkach gliwiczanie mieli na koncie 53 oczka, plasowali się na trzeciej pozycji do Legii i Lechii tracąc 7 oczek. Runda finałowa należał już do ferajny z Okrzei.  Niebiesko-czerwoni wygrali sześć spotkań, pokonując m.in. Legię i Lechię jedno zremisowali. Pierwszy w historii tytuł mistrzowski przypieczętowali zwycięstwem nad Lechem Poznań 1:0. Miało to miejsce 19 maja 2019 roku.

W kolejnym sezonie piłkarze Piasta Gliwice zajęli trzecie miejsce i tym samym skompletowali wszystkie medale mistrzostw Polski. Kolejne kampanię również były udane, bo niebiesko-czerwoni kończyli rozgrywki w top 6. W paździeniku 2022 roku po ponad 5 latach pracy z klubem rozstał się Waldemar Fornalik. Pałeczkę po nim przejął Alexandar Vuković, który próbuje napisać kolejny rozdział historii piłki nożnej przy GKS Piast Gliwice. W swoim pierwszym pełnym sezonie drużyna prowadzona przez Serba zakończyła rozgrywki na 10 miejscu.

Więcej o historii Piasta Gliwice w książce „70 lat Piasta Gliwice” do nabycia w Willi Caro w gliwickim muzeum lub przez sklep Internetowy.

Szachiści

Waterpoliści

Pływacy

 

Piłkarki ręczne

 

Tenis ziemny

Sekcja motorowa

Tenisiści stołowi

Kajakarze

 

Gimnastyczki

hokeisci_trawa_1950_53.jpg podpis:
Stoją od lewej: J. Lubiński, J. Niedzielka, J. Matys, Chabrzyk, M. Matys, M. Niedzielka
Klęczą od lewej: Szarawaga, Brzozowski, Dziewior, Cychański

Lekkoatleci – I liga

Kolarze

szermeirze

Futsaliści

Opracowanie: Grzegorz Muzia