Z historii gliwickiej piłki

Szanowni czytelnicy. Przy odtwarzaniu historii Piasta nie da się ominąć wydarzeń związanych z gliwickim futbolem. Szczególnie skromnie opisany jest pierwszy okres formowania się piłki nożnej w Gliwicach, który przypada na lata 1945-64. Opierając się na dostępnych publikacjach staram się choć po części opisać klimat tamtych lat. Możliwe są zniekształcenia i pomyłki, dlatego proszę, jeśli macie uwagi, jesteście w stanie pomóc, może uzupełnić to starymi fotografiami, proszę o opinie na temat poniższego tekstu. Wysyłajcie pod adres gm@piast.gliiwce.pl

14 października 1945 roku ze Śląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej wyodrębniono podokręg opolski w którym znalazły się kluby z Bytomia, Zabrza i Gliwic, które to miasta w latach 1945-50 znajdowały się poza województwem śląsko-dąbrowskim. Linia dzieląca Śląsk i Opolszczyznę była przedwojenną granicą polsko-niemiecką. Stąd przypisanie tych klubów z Bytomia, Gliwic i Zabrza do podokręgu opolskiego. W tym czasie już w Gliwicach ugruntowały się zespoły Piasta i Kolejarza Gliwice. Bardzo szybko jednak zawiązywały się kolejne, piłkarskie organizacje. Kluby zakładano głównie przy zakładach pracy, które stawały się dla nich podstawowym źródłem utrzymania. W tym okresie nie było jeszcze mowy o profesjonalnym uprawianiu futbolu. Zawodnicy chodzili do fabryk, kopalni, pracowali na etatach, na treningach spotykali się dwa, trzy razy w tygodniu. Mecze rozgrywano najczęściej w niedzielę.

W księdze jubileuszowej wydanej przez Śląski Związek Piłki Nożnej można znaleźć wzmianki o klubach, które zatarły się w pamięci nawet najstarszych kibiców. Dla przykładu 20 października 1945 przy świetlicy Tramwajarzy Remizy Gliwickiej powstał ZKS Tramwajarz Gliwice. Klub ten szybko jednak przeniósł się do Bytomia, by potem wrócić do Gliwic. Potemn ślad po nim zaginął. Ilość nie przechodziła w jakość stąd też pojawiła się tendencja do łączenia się klubów, ale to nie był jedyny powód. Konieczność łączenia drużyn argumentowano też brakiem odpowiedniej ilości boisk. Rzeczywiście patrząc na ilość zespołów i dostępnych piłkarskich obiektów to można przypuszczać, że na jednej płycie trenowało i grało po kilka ekip.

Do największej , ówczesnej fuzji doszło 28 kwietnia 1949 roku, kiedy to w hali stołówki przy Walcowni Drutu w Gliwicach doszło do połączenia w jeden sportowy organizm aż siedmiu drużyn. Były to ZKSM Piast Gliwice, RKS PZS Gliwice, ZKSM Huta Gliwice ZKS Silesia (wcześniej znana jako RKS Walcownia Drutu Gliwice), Huta KS Łabędy, RKS Łabędy, Jedność Rudziniec. Utworzony klub przybrał nazwę ZS „Metal” Gliwice. Nazwa Piast na jakiś czas zniknie z tabel i terminarzy rozgrywek.

Opolski OZPN został rozwiązany 7 sierpnia 1950 roku, co wiązało się z nowym podziałem administracyjnym kraju, a konkretnie z powstaniem województwa opolskiego. Nowy podział okręgów i podokręgów wprowadzono oficjalnie 21 sierpnia 1950 roku. 10 dni później powstał Podokręg Rozgrywkowy w Zabrzu (tak brzmiała pełna nazwa). Jesienią podokręg ten zorganizował pierwsze rozgrywki piłkarskie. Wśród drużyn nie brakowało ekip oczywiście z naszego miasta . W poszczególnych grupach znalazły się następują zespoły z dzisiejszych Gliwic: Górnik Gliwice, Stal (Piast) Gliwice, Kolejarz Gliwice, Stal Łabędy, Budowlani Gliwice, Unia Gliwice, Ogniwo Gliwice, Stal II Szobiszowice, Związkowiec Gliwice, Rodło Gliwice, Górnik Sośnica, LZS Brzezinka, LZS Bojków, Stare Gliwice, Orzeł Ostropa, Gwardia Gliwice, LZS Żerniczanka, Orzeł Sośnica, ZZK Gliwice.

W roku 1953 w Gliwicach rozegrano mecz w którym reprezentacja Śląska zmierzyła się z reprezentacją Krakowa. Wynik tego meczu to dla krakowian 1:2. Cztery lata później w Gliwicach reprezentacja Śląska rozegrała towarzyskie spotkanie z Szanghajem. Po golach Czen-Lun Lima i Nowaka padł remis 1:1. W meczu tym zagrało trzech  piłkarzy Piasta:  Norbert Kaliciński, Gerard Skubacz i Ewald Dera.

Osobną kwestią do omówienia jest nazewnictwo klubów. W latach 40-tych zmiany nazw i fuzje klubów były częstym zjawiskiem związanym z wszechwładzą zrzeszeń podlegających związkom zawodowym. Po wspomnianej fuzji z 1949 roku tradycje Piasta kontynuuje ”Metal” Gliwice. Wkrótce w tabelach pojawia się „Stal” Gliwice, które przejmuje sekcje piłkarską „Metalu”. W marcu 1955 roku przewodniczący Komitetu Kultury Fizycznej, Włodzimierz Reczek zezwolił klubom na używanie tradycyjnych nazw. Z czasem „Piast” wróci do ligowych tabel.

W styczniu 1957 roku dokonała się kolejna reorganizacja struktur zarządzających gliwicką i zabrzańska piłką. W reaktywowanym Podokręgu Zabrze do rozgrywek zgłoszono 178 drużyn i 72 kluby, w klasach A, B, C, D i ligach juniorów. W spisie gliwickich klubów znajdziemy następujące drużyny: Motor Łabędy, GKS Gliwice, Unia Foch Gliwice, Gwardia Gliwice, Sparta Gliwice, Sparta Łabędy, Większość z tych drużyn zgłosiła do rozgrywek w niższych klasach swoje rezerwy. Historię nie wymienionych tu gliwickich klubów opiszemy w osobnej publikacji.

W następnych latach, najczęściej w wyniku łączeń, większość gliwickich drużyn bezpowrotnie znikła ze sportowej mapy miasta.

Grzegorz Muzia